Pokuta

O GRZECHU

Bóg wie, kiedy ludzkie życie będzie miało sens, dlatego ma plan jak uczynić je sensownym i celowym. Niestety często człowiek chce sam, „na własna rękę”, nawet wbrew Bogu iść przez życie łamiąc Jego zasady. Popełnia grzech! Skąd bierze się taka łatwość w popełnianiu grzechów? Otóż bierze się ona z naszej wolnej woli, z faktu, że otrzymaliśmy od Boga cudowny dar, który pozwala nam osiągnąć wolność i wybrać jego Dawcę. Albo nie! Grzech jest to wykroczenie nie tylko przeciw Bogu, ale i przeciwko wspólnocie ludzkiej.

Rodzaje grzechu:

– grzech ciężki (śmiertelny) – świadome i dobrowolne przekroczenie przykazań Bożych lub kościelnych w rzeczy ważnej
– grzech lekki (powszedni) – przekroczenie przykazań Bożych i kościelnych w rzeczy małej; lub w rzeczy ważnej, ale nie całkiem świadomie i dobrowolnie

Grzechy główne:

– pycha
– chciwość
– nieczystość
– zazdrość
– nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu
– gniew
– lenistwo

Grzechy przeciw Duchowi Świętemu

– grzeszyć zuchwale w nadziei miłosierdzia Bożego
– rozpaczać albo wątpić o miłosierdziu Bożym
– uznanej prawdzie chrześcijańskiej się sprzeciwiać
– bliźniemu łaski Bożej nie życzyć lub zazdrościć
– wobec zbawiennych napomnień mieć zatwardziałe serce
– pokutę i nawrócenie aż do śmierci odkładać

Grzechy cudze

– namawiać kogoś do grzechu
– nakazywać grzeszyć
– pobudzać do grzechu
– pochwalać grzech drugiego
– zachowywać obojętność, gdy ktoś grzeszy
– nie karać za grzech
– pomagać do grzechu
– usprawiedliwiać czyjś grzech

Grzechy wołające o pomstę do nieba

– umyślne zabójstwo
– grzech sodomski
– uciskanie ubogich, wdów i sierot
– zatrzymywanie zapłaty sługom i robotnikom

Grzech pierworodny

– kuszony przez diabła człowiek, nadużywając swojej wolności, przestał ufać swemu Stwórcy i stał się nieposłuszny Jego nakazowi
– pierwsi ludzie popełnili więc grzech, który dotknął całą naturę ludzką i odtąd przekazywany jest kolejnym pokoleniom wraz z narodzinami
– skutkiem tego zranienia jest powszechna skłonność wszystkich ludzi do zła (grzechu)
– wolna od grzechu pierworodnego jest z woli Bożej tylko Maryja Panna

SAKRAMENT POKUTY

Zgodnie z praktyką i nauką Kościoła dla przebaczenia ciężkiej winy konieczna jest spowiedź indywidualna. W imieniu Chrystusa i wspólnoty Kościoła kapłan przyjmuje wyznanie grzechów i w imieniu Boga udziela rozgrzeszenia. Znaczy to, że Bóg udziela przebaczenia przez posługę Kościoła. Sakrament pokuty jest znakiem, że Bóg nigdy nie opuszcza człowieka, lecz zawsze otwiera przed nim drogę powrotu (Mt 18, 18; J 20, 20-23). Co więcej – pozostaje przy nim nawet wtedy gdy człowiek od Niego się odwraca. W sakramencie tym Pan Bóg nie tylko wielkodusznie przebacza człowiekowi winy, lecz przekreśla je raz na zawsze. Co więcej: „W niebie większa będzie radość z jednego grzesznika, który się nawraca, niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwych” (Łk 15, 7). Wiedząc o tym, łatwiej jest pozbyć się zahamowań, które wielu z nas powstrzymują od wyznania grzechów. Także ten, kto nie popełnił ciężkich grzechów, może z pożytkiem przyjmować sakrament pokuty. Świadomie wyznaje w ten sposób, że czuje się grzesznikiem. Sakrament pokuty pomaga w poznawaniu samego siebie i daje nową możliwość stawania się lepszym. Dlatego Kościół zachęca wiernych do regularnego przyjmowania sakramentu pokuty.
Nie można jednak pokuty ograniczać tylko do samego sakramentu spowiedzi. Pokuta za swoje i cudze grzechy jest jedną z zasadniczych postaw chrześcijanina. Całe życie człowieka, jego dobre czyny, dobrze spełnione obowiązki, jego cierpienia fizyczne, moralne i intelektualne, jego trudy i poświęcenia mają moc zadośćczyniącą, leczą rany grzechowe, pomnażają łaskę i wyjednują nagrodę życia wiecznego.

WARUNKI DOBREJ SPOWIEDZI

– Rachunek sumienia. W rachunku sumienia chodzi o właściwą ocenę swojego życia, które jest darem Bożym i dlatego powinno być kształtowane według Bożego prawa. Pomagają nam w tym: 10 Przykazań Bożych i 5 Przykazań Kościelnych.

– Żal za grzechy. Jest to najpotrzebniejszy warunek polegający na „bólu duszy i znienawidzeniu popełnionego grzechu z postanowieniem niegrzeszenia w przyszłości”. Gdy żal wypływa z miłości do Boga miłowanego nade wszystko, jest nazywany „żalem doskonałym”. Taki żal odpuszcza grzechy powszednie. Przynosi on także przebaczenie grzechów śmiertelnych, jeśli zawiera mocne postanowienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, gdy tylko będzie to możliwe. Żal „niedoskonały” rodzi się z rozważania brzydoty grzechu lub lęku, przed wiecznym potępieniem i innymi karami, które grożą grzesznikowi (żal ze strachu). Żal niedoskonały nie przynosi jednak przebaczenia grzechów ciężkich, ale jest wystarczający do sakramentu pokuty.

– Mocne postanowienie poprawy. Jest to szczera wola unikania grzechów i okazji, które do grzechów prowadzą. Poznawszy zło grzechu, człowiek uświadamia sobie, że zadał ranę Kościołowi, poniżył swoją godność jako dziecka Bożego, a przede wszystkim obraził Boga, który jest godzien najwyższej miłości. Żałując za grzechy postanawia więcej nie grzeszyć. Owa poprawa jest w rękach Bożych, dlatego z ufnością trzeba prosić Boga o umocnienie w postanowieniach. Szczery żal z powodu grzechów popełnionych w przeszłości zawsze wiąże się z wolą, postanowieniem, by ich nie popełniać w przyszłości. Tu właśnie, w postanowieniu poprawy, wewnętrznego nawrócenia wyraża się w sposób najbardziej istotny tę miłość, która stanowi najważniejszy warunek odpuszczenia grzechów. Na pewno nie wystarczą tu same słowa: „postanawiam się poprawić”. Trzeba naprawdę mocno chcieć zmiany na lepsze i dlatego przyrzekamy Panu Bogu: że będziemy się szczerze starali nie popełniać grzechów, zwłaszcza przez unikanie sposobności do nich oraz, że będziemy przynajmniej nad jednym grzechem starali się pracować całkiem stanowczo. Przyrzekając Panu Bogu poprawę, modlimy się pokornie o Jego pomoc.

– Spowiedź szczera. Wyznanie grzechów wobec kapłana stanowi istotną część sakramentu pokuty. Na spowiedzi penitent powinien wyznać wszystkie grzechy śmiertelne, których jest świadomy po dokładnym zbadaniu siebie, chociaż byłyby najbardziej skryte. Kapłana obowiązuje tajemnica spowiedzi pod karą ekskomuniki.

– Zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu. Wiele grzechów przynosi szkodę bliźniemu. Należy uczynić wszystko, co możliwe, aby ją naprawić (np. oddać rzeczy ukradzione, przywrócić dobrą sławę temu, kto został oczerniony, wynagrodzić krzywdy). Wymaga tego zwyczajna sprawiedliwość. Ponadto grzech rani i osłabia samego grzesznika, a także jego relację z Bogiem i z drugim człowiekiem. Rozgrzeszenie usuwa grzech, ale nie usuwa wszelkiego nieporządku, jaki wprowadził grzech. Grzesznik podźwignięty z grzechu musi jeszcze odzyskać pełne zdrowie duchowe. Powinien zatem zrobić coś więcej, by naprawić swoje winy: powinien „zadośćuczynić” w odpowiedni sposób lub „odpokutować” za swoje grzechy. To zadośćuczynienie jest nazywane także „pokutą”.

SPOWIEDŹ GENERALNA

– Spowiedź generalna jest konieczna dla tych, którzy w przeszłości poważnie zaniedbali jeden z istotnych warunków sakramentu pokuty. Na przykład źle wyznając grzechy, świadomie pomijając jakiś grzech ciężki, czy też przystąpili do sakramentu pokuty bez żalu za grzechy, albo bez postanowienia poprawy. W takim wypadku należałoby skorzystać ze spowiedzi generalnej, obejmującej ten okres życia penitenta, w którym odprawiane spowiedzi de facto były nieważne.

– Zaleca się odbyć spowiedź generalną w czasie trwania misji parafialnych (średnio co dziesięć lat), przed zawarciem sakramentu małżeństwa, przed wstąpieniem do seminarium duchownego czy zakonu, czy też z racji jakiś osobistych przeżyć duchowych – potrzeba głębszego nawrócenia, zmiana drogi życia, oczyszczenie się z grzechów z całego życia. Taką spowiedź czynią ci, którzy, wyczuwając chwilę śmierci i zdając sobie sprawę, że byli daleko od Chrystusa, pragną oczyścić swoją duszę. Natomiast w przypadku, gdy ktoś tai grzechy, czyli spowiada się świętokradzko, spowiedź generalna jest wymagana. Przecież wszystkie grzechy ciążą na sumieniu takiego wiernego. Trzeba więc wyspowiadać się z wszystkich popełnionych grzechów od ostatniej ważnej spowiedzi. Dotyczy to także wątpliwości, które nurtują ludzkie serce.

– Warto zwrócić uwagę na to, że nie należy mówić w czasie spowiedzi tych grzechów, które już zostały odpuszczone. Ich już nie ma! W przeciwnym wypadku wątpimy w miłosierdzie Boże. Spowiedź generalna jest więc pewnego rodzaju gruntownym oczyszczeniem się, odzianiem się w szatę pełną łaski. Taką moc ma każda spowiedź, nawet ta z grzechów lekkich. Jednak kiedy dokonujemy głębszego rachunku sumienia, wtedy serce jest bardziej spokojne.

– Najczęściej taką spowiedź zaleca się narzeczonym. Przed nimi droga wspólnego życia. Warto więc, aby oboje odrzucili wszystko to, co dotychczas było grzeszne, aby już do tego nie wracali. Ich małżeństwo nie może zaczynać się w grzechu. Spowiedź narzeczeńska nie może być lakoniczna, ot taka sobie, naprędce, przed samym ślubem, w długiej kolejce. Dlatego proponuje się narzeczonym dwie spowiedzi: pierwszą – generalną, z całego życia lub od ostatniej spowiedzi generalnej i drugą – przed samym ślubem. Później, już jako małżonkowie, nie mogą w chwilach słabości „wyrzucać sobie” dawnych grzechów. Doświadczenie mówi, że nie wszyscy narzeczeni stosują się do tych wskazań. Życie weryfikuje takie zaniedbania.

OBRZĘD SPOWIEDZI

P: Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus.
K: Na wieki wieków. Amen. Pan niech będzie w twoim sercu, abyś skruszony w duchu szczerze wyznał swoje grzechy.
P: Amen.
P: Jestem … (mężem, żoną, kawalerem, panną, uczniem …, albo: mam lat …). Ostatni raz byłem(am) u spowiedzi … , pokutę zadaną odprawiłem(am), żadnych grzechów nie zataiłem(am), ani nie zapomniałem(am. Obraziłem(am) Pana Boga następującymi grzechami …
wyznanie grzechów
P: Więcej grzechów nie pamiętam. Za te i za wszystkie grzechy serdecznie żałuję i postanawiam się poprawić, a ciebie ojcze duchowny proszę o pokutę i rozgrzeszenie.
pouczenie i zadanie pokuty; rozgrzeszenie
K: Bóg, Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat ze sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja odpuszczam tobie grzechy w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
P: AMEN.
w czasie rozgrzeszenia:
P: Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu. (3x)
K: Wysławiajmy Pana, bo jest dobry.
P: Bo Jego miłosierdzie trwa na wieki.
K: Pan odpuścił ci wszystkie grzechy, idź w pokoju.
P: Bóg zapłać.

ZASADY SPOWIEDZI

1. Chrześcijanin powinien przystąpić do spowiedzi przynajmniej raz w roku.
2. Zaleca się jednak spowiedź w miarę częstą i regularną.
3. Spowiedź comiesięczna odbywa się zwykle w I piątki miesiąca.
4. W naszym kościele jest możliwość spowiedzi codziennie przed każdą Mszą św.
5. Spowiedzi parafialne są w Adwencie, Wielkim Poście, w czasie rekolekcji i przed odpustem parafialnym.
6. Zachęcamy całe rodziny do spowiedzi przy okazji uroczystości rodzinnych – chrzest, I Komunia św., bierzmowanie, ślub, pogrzeb, zamówione Msze święte.
7. Władzę uwalniania z ekskomuniki spowodowanej przerywaniem ciąży na terenie Diecezji Rzeszowskiej posiadają: księża dziekani, wicedziekani, proboszczowie i administratorzy parafii, kapłani spowiadający w katedrze, w sanktuariach diecezjalnych (Cmolas, Dębowiec, Kobylanka, Lipinki, Niechobrz, Rzeszów-Bernardyni, Tarnowiec, Rzeszów-Saletyni, Chmielnik, Ropczyce), a także wszyscy spowiednicy w okresie „komunii wielkanocnej”, misji i rekolekcji, wizytacji biskupiej i odpustów parafialnych, przy spowiedzi narzeczonych, żołnierzy, więźniów, chorych w szpitalach i domach, kobiet ciężarnych i osób odprawiających spowiedź generalną przynajmniej z jednego roku.

ODPUSTY W KOŚCIELE

Kodeks Prawa Kanonicznego

– Kan. 992 – Odpust jest to darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone juz co do winy. Otrzymuje je wierny, odpowiednio przygotowany i po wypełnieniu pewnych określonych warunków, przez działanie Kościoła, który jako sługa odkupienia autorytatywnie rozporządza i dysponuje skarbcem zadośćuczynienia Chrystusa i świętych.
– Kan. 993 – Odpust jest cząstkowy albo zupełny, zależnie od tego, czy uwalnia od kary doczesnej należnej za grzechy w części lub całości.
– Kan. 994 – Każdy wierny może zyskiwać odpusty czy to cząstkowe, czy zupełne albo dla siebie, albo ofiarowywać za zmarłych na sposób wstawiennictwa.
– Kan. 996 – § 1. Tylko ten jest zdolny do uzyskania odpustu, kto został ochrzczony, nie jest ekskomunikowany i znajduje się w stanie łaski, przynajmniej pod koniec wypełniania przepisanych czynności.

Warunki uzyskania odpustu zupełnego:

– spełnienie trzech warunków wstępnych:
spowiedź sakramentalna lub stan łaski uświęcającej,
przyjęcie komunii świętej,
odmówienie: Ojcze nasz, Wierzę i modlitwę w intencjach Ojca Świętego,
– wykluczenie wszelkiego przywiązania do grzechu, nawet lekkiego,
– wykonanie czynności pobożnej obdarzonej odpustem.

Brak pełnej dyspozycji wykluczenia przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, spowoduje obniżenie rangi odpustu, będzie to odpust cząstkowy. Trzy warunki wstępne: spowiedź, komunia święta i modlitwa w intencjach Ojca Świętego mogą być wypełnione w ciągu wielu dni przed lub po wykonaniu czynności pobożnej nagradzanej odpustem, ale musi być między nimi łączność. Po jednej spowiedzi sakramentalnej, utrzymując się w stanie łaski uświęcającej, można uzyskać kilkakrotnie odpust zupełny, a po komunii świętej i modlitwie w intencjach Ojca Świętego można uzyskać tego dnia tylko raz odpust zupełny.